Herkese merhaba! 
Bu konuda bildiğim temel diksiyon kurallarından bahsedeceğim.
1-Ulama
Konuşmanın akıcılığı açısından önemlidir. Ünsüz harfle biten kelimeden sonra ünlü harfle başlayan bir kelime geliyor ise birinci kelime sonraki kelimeye bağlanarak okunur.
Örnekler:
Türkçede "ğ" sesi yoktur. 1.sınıfta "ıııı" diye öğretirlerdi ama yanlış. "ğ" harfi yanındaki harfi uzattırır ve bunu yaparken de bu uzatmayı ton değiştirerek yaptırır.
Örnekler:
3- Bazı harflerin okunuşu
Hakan ismini ele alalım. Eğer Türkçe yazıldığı ile aynı şekilde okunan bir dil olsaydı bu ismi Hakan şeklinde okumalıydınız. Ama biz bu ismi "Haakan" şeklinde okuyoruz.
Hulusi ismini ele alalım. Bu isimde de -eğer öyle olsaydı- Hulusi diye okumalıydınız. Ama biz bu ismi "Hul(uu)si" şeklinde okuyoruz. Parantez içindeki u'lar yumuşak u'dur.
Canım ve canlı kelimelerinin ses farklarına bakalım. Canım kelimesini okurken "ca" ekinin sesi kapalı bir okuyuştur. Canlı kelimesine baktığımızda "can" ekinin okuyuşunda açık bir a vardır. Ağzınızı açık şekilde yaparak açık "a"yı "canım" kelimesini okurken kullanın. Garip olacaktır.
Açık a kapalı a diğer harfler içinde geçerlidir.
4-Bazı seslere dikkat
Bazı kelimelerin okunuşu
"yapacak" kelimesini okurken olduğu gibi okumak yanlıştır. Doğru okunuşu "yapıcak"şeklindedir.
"yapacağını" kelimesine bakalım: "yapıcaanı" şeklinde okumak doğru olur.
"olacak" kelimesi "olucak" şeklindedir.
"dışarıda" kelimesi "dışarda" şeklinde okunmalıdır.
"gelecek/geleceğini" kelimeleri "gelicek/geliceini" şeklinde okunursa doğru olmuş olur.
a'daki ton değişimi olan bazı kelimelere bakalım.
"saat kelimesi okunurken saat şeklinde okunmaz. "sa-at" şeklinde iki heceye ayırarak okunmalıdır. Daha da iyi anlamanız için
"inşaallah" kelimesine bakalım. Bazı din hocaları -duymuşsunuzdur- inşa-Allah şeklinde okurlar. Bu doğru okuyuştur. Sadece iki heceyi okurken beklemeyin. Direk bağlayın. O a'ların farkını hissettirin. Maşaallah içinde aynısı geçerlidir.
"maalesef kelimesinde de maa diye okurken o a'larda bir ton değişikliğine gidiniz.
"saadet" kelimesi de aynı şekil: "sa-adet" olarak iki ses hecesine ayrılarak okunur. Sadece -biraz daha hızlı konuşuyorsanız- iki ses hecesi arasındaki beklemeyi kısa çok kısa tutun.
5-Nefese dikkat
Çok hızlı veya yavaş nefes almayın. Akışına bırakın. Rahatlayın. Heyecan yapmayın. Doğru nefes doğru ses getirir! Yazın bunu bir kenara! Konuşurken nerede durmanız beklemeniz gerektiğini bilmeniz gerekir. Nefesi ona göre ayarlayın. Konuşurken bağırmayın. Sesiniz kuvvetli olsun ama bağırmayın. Kelimeler arasında -konuşmak yerine- sanat yapmaya başladığınızda akıcı ve etkileyici bir şekilde konuşabilirsiniz. Bu nefes konusuna biraz daha detayı "Hitabet" konusunda vereceğim.
Eksikler olmuş olabilir, mazur görün. Zaten sırf bu kurallara dikkat etseniz bile konuşmanızda iyileşme olacaktır.
Sağlıcakla kalın!
Bu konuda bildiğim temel diksiyon kurallarından bahsedeceğim.
1-Ulama
Konuşmanın akıcılığı açısından önemlidir. Ünsüz harfle biten kelimeden sonra ünlü harfle başlayan bir kelime geliyor ise birinci kelime sonraki kelimeye bağlanarak okunur.
Örnekler:
- "Kurye paketi hızlı teslim etmek istedi." cümlesinde "teslim etmek" kelimelerini okurken ses hecesi şu şekilde olmalıdır: "tes-li-met-mek"
- "Hem ahilik bu değil midir?" cümlesinde "hem ahilik" kelimelerini okurken ses hecesi şu şekilde olmalıdır: "he-ma-hi-lik"
- "çay içmek" kelimelerinin ses hecesi "ça-yiç-mek" şeklindedir.
Türkçede "ğ" sesi yoktur. 1.sınıfta "ıııı" diye öğretirlerdi ama yanlış. "ğ" harfi yanındaki harfi uzattırır ve bunu yaparken de bu uzatmayı ton değiştirerek yaptırır.
Örnekler:
- Ağaç kelimesinin sesi: Aaç
- Yağmur kelimesinin sesi: Yaamur
- Ağıt kelimesinin sesi: Aaıt
3- Bazı harflerin okunuşu
Hakan ismini ele alalım. Eğer Türkçe yazıldığı ile aynı şekilde okunan bir dil olsaydı bu ismi Hakan şeklinde okumalıydınız. Ama biz bu ismi "Haakan" şeklinde okuyoruz.
Hulusi ismini ele alalım. Bu isimde de -eğer öyle olsaydı- Hulusi diye okumalıydınız. Ama biz bu ismi "Hul(uu)si" şeklinde okuyoruz. Parantez içindeki u'lar yumuşak u'dur.
Canım ve canlı kelimelerinin ses farklarına bakalım. Canım kelimesini okurken "ca" ekinin sesi kapalı bir okuyuştur. Canlı kelimesine baktığımızda "can" ekinin okuyuşunda açık bir a vardır. Ağzınızı açık şekilde yaparak açık "a"yı "canım" kelimesini okurken kullanın. Garip olacaktır.
Açık a kapalı a diğer harfler içinde geçerlidir.
4-Bazı seslere dikkat
Bazı kelimelerin okunuşu
"yapacak" kelimesini okurken olduğu gibi okumak yanlıştır. Doğru okunuşu "yapıcak"şeklindedir.
"yapacağını" kelimesine bakalım: "yapıcaanı" şeklinde okumak doğru olur.
"olacak" kelimesi "olucak" şeklindedir.
"dışarıda" kelimesi "dışarda" şeklinde okunmalıdır.
"gelecek/geleceğini" kelimeleri "gelicek/geliceini" şeklinde okunursa doğru olmuş olur.
a'daki ton değişimi olan bazı kelimelere bakalım.
"saat kelimesi okunurken saat şeklinde okunmaz. "sa-at" şeklinde iki heceye ayırarak okunmalıdır. Daha da iyi anlamanız için
"inşaallah" kelimesine bakalım. Bazı din hocaları -duymuşsunuzdur- inşa-Allah şeklinde okurlar. Bu doğru okuyuştur. Sadece iki heceyi okurken beklemeyin. Direk bağlayın. O a'ların farkını hissettirin. Maşaallah içinde aynısı geçerlidir.
"maalesef kelimesinde de maa diye okurken o a'larda bir ton değişikliğine gidiniz.
"saadet" kelimesi de aynı şekil: "sa-adet" olarak iki ses hecesine ayrılarak okunur. Sadece -biraz daha hızlı konuşuyorsanız- iki ses hecesi arasındaki beklemeyi kısa çok kısa tutun.
5-Nefese dikkat
Çok hızlı veya yavaş nefes almayın. Akışına bırakın. Rahatlayın. Heyecan yapmayın. Doğru nefes doğru ses getirir! Yazın bunu bir kenara! Konuşurken nerede durmanız beklemeniz gerektiğini bilmeniz gerekir. Nefesi ona göre ayarlayın. Konuşurken bağırmayın. Sesiniz kuvvetli olsun ama bağırmayın. Kelimeler arasında -konuşmak yerine- sanat yapmaya başladığınızda akıcı ve etkileyici bir şekilde konuşabilirsiniz. Bu nefes konusuna biraz daha detayı "Hitabet" konusunda vereceğim.
Eksikler olmuş olabilir, mazur görün. Zaten sırf bu kurallara dikkat etseniz bile konuşmanızda iyileşme olacaktır.
Sağlıcakla kalın!
